PrawoPracy

Zaległy urlop wypoczynkowy

Obowiązek wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego

Jednostronne udzielenie urlopu wypoczynkowego

Pracodawca ma możliwość jednostronnego udzielenia urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia umowy o pracę (art. 167¹ K.p.). Pracownik jest wówczas zobowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop nie tylko w wymiarze proporcjonalnym przysługującym u tego pracodawcy za dany rok kalendarzowy, ale też za cały zaległy, czyli niewykorzystany w poprzednich 3 latach (por. wyrok SN z 12 kwietnia 2007 r., sygn. akt I PK 261/06).

Przykład
W miesiącu lipcu 2020 r. pracodawca wypowiada umowę o pracę pracownikowi, który ma prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym oraz 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia. Umowa o pracę rozwiąże się z dniem 31 października 2020 r.. Za okres zatrudnienia w roku, w którym dochodzi do ustania stosunku pracy, pracownikowi przysługuje u tego pracodawcy 22 dniu urlopu wypoczynkowego (10/12 x 26 dni = 21,66 dnia, po zaokrągleniu 22 dni). W okresie biegnącego wypowiedzenia pracodawca ma prawo zobowiązać pracownika do wykorzystania całego przysługującego mu urlopu w wymiarze 22 dni.

Obowiązek udzielenia urlopu wypoczynkowego

Pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu w roku kalendarzowym, w którym pracownik ma do niego prawo (art. 161 K.p.). Mogą jednak wystąpić okoliczności, w wyniku których urlop nie zostanie wykorzystany w ustalonym terminie. W takim przypadku pracodawca powinien go udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego (art. 168 K.p.).

W wyroku z dnia 5 grudnia 2000 r. (sygn. akt I PKN 121/00, OSNP 2002/15/353)
Sąd Najwyższy wskazał, że:
(…)
uzgodnienie terminu to wspólne jego ustalenie, wspólne stanowisko co do jego określenia. Wynika stąd, że nie może go jednostronnie wyznaczyć ani pracodawca wbrew woli pracownika, ani pracownik bez akceptacji pracodawcy (…). Nie ma jednej i prostej odpowiedzi na pytanie, czy pracodawca może jednostronnie skierować pracownika na zaległy urlop wypoczynkowy. Odpowiedź zależy od okoliczności, a te mogą być rozmaite (…).

W kolejnym wyroku z dnia 24 stycznia 2006 r. (sygn. akt I PK 124/05, M.P.Pr. 2006/3/119)
Sąd Najwyższy wskazał, że:
(…)
Pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody.„.

WAŻNE:
Główny Inspektor Pracy powołując się na wyrok z dnia 24 stycznia 2006 r., pośrednio przychylił się do zawartej w nim tezy (stanowisko GIP, znak GNP-364-4560-14-1/17/PE/RP).

Wykorzystanie zaległego urlopu w okresie pandemii

Ustawa z dnia 19.06.2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19.

Art. 15gc.
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, pracodawca może udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni urlopu, a pracownik jest obowiązany taki urlop wykorzystać.

Stanowisko dotyczące możliwości wysłania pracowników przez pracodawcę na zaległe urlopy wypoczynkowe w okresie zagrożenia koronawirusem.
(…)
przepis art. 168 Kodeksu pracy stanowi, że urlopu zaległego należy pracownikowi udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego. W takim przypadku pracodawca nie ma obowiązku uzgadniania z pracownikiem terminu wykorzystania urlopu, lecz musi udzielić mu urlopu w terminie określonym w przywołanym wyżej przepisie. W wyroku z dnia 24 stycznia 2005 r., sygn. akt I PK 124/05, Sąd Najwyższy stwierdził jednoznacznie, że pracodawca ma prawo wysłać pracownika na urlop zaległy nawet bez jego zgody. Oznacza to, że pracodawca może jednostronnie wyznaczyć termin wykorzystania zaległego urlopu, np. w okresie zagrożenia koronawirusem (30 września to ostateczny termin wykorzystania zaległego urlopu).

https://www.pip.gov.pl/pl/wiadomosci/108610,praca-zdalna-przeciwdzialanie-covid-19.html

Informacja MRPiPS w sprawie udzielania urlopów wypoczynkowych z dnia 10.04.2020 r.:
(…)
Udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego przez pracodawcę w drodze jednostronnej decyzji jest dopuszczalne jedynie w przypadku polecenia wykorzystania przez pracownika urlopu zaległego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r., I PK 124/05, OSNAPiUS z 2006 r. nr 23-24, poz. 354) oraz w przypadku polecenia wykorzystania przez pracownika przysługującego mu urlopu w okresie wypowiedzenia (art. 1671 k.p.). Oznacza to, że pracodawca może jednostronnie wyznaczyć termin wykorzystania zaległego urlopu (tj. niewykorzystanego w 2019), w szczególności np. w okresie epidemii, tzn. w czasie, gdy jego zakład pracy został zamknięty zgodnie z odrębnymi przepisami lub nastąpiły inne uzasadniające okoliczności związane z epidemią. Należy mieć na uwadze, że 30 września danego roku upływa termin wykorzystania zaległego urlopu.
Powyższe nie dotyczy natomiast urlopu bieżącego, tj. za rok 2020.