Choroba pracownika po urlopie wychowawczym i bezpłatnym

Stanowisko ZUS z 24 lipca 2025 r.

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2025 r. poz. 501), zwana dalej ustawą zasiłkową.
Komentarz do ustawy zasiłkowej www.zus.pl, data publikacji 24 sierpnia 2023 r., zwany dalej komentarz do ustawy. Ustalanie podstawy wymiaru świadczeń chorobowych przysługujących pracownikowi regulują przepisy art. 36 – 47 ustawy zasiłkowej oraz dodatkowych wyjaśnień udzielił ZUS w wydanym Komentarzu do ustawy (pkt 275 – 325).

Podstawę wymiaru świadczeń chorobowych (wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłków z ubezpieczenia społecznego i wypadkowego) stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej i pkt 275 komentarza do ustawy). Gdy pracownik w przyjmowanym okresie, nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia chorobowego należy:
wyłączyć wynagrodzenie za miesiące:
w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go w miesiącu czasu pracy
przyjąć, po uzupełnieniu według zasad omówionych powyżej:
wynagrodzenie z miesięcy, w których ubezpieczony będący pracownikiem przepracował co najmniej połowę obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy (art. 38 ust. 1-2 ustawy zasiłkowej oraz pkt 289 komentarza do ustawy).

Jeżeli bezpośrednio przed powstaniem niezdolności do pracy pracownik przez cały okres, z którego ustala się podstawę wymiaru, korzystał z urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego albo odbywał czynną służbę wojskową, podstawę wymiaru stanowi wynagrodzenie za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy:
1.
w stałej miesięcznej wysokości określonej w umowie o pracę
2.
wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy, jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie zmienne
3.
przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy, jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie o charakterze zmiennym i nie przepracował ani jednego dnia
4.
minimalne wynagrodzenie za pracę dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, jeżeli kwoty wynagrodzenia nie można ustalić wg powyższych zasad.
W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwota ta ulega odpowiednio zmniejszeniu, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy (pkt 321 komentarza do ustawy).

PRZYKŁAD
Pracownica przez okres 14 miesięcy bezpośrednio przed dniem powstania niezdolności do pracy przebywała na urlopie bezpłatnym. Zgodnie z zasadami wynagradzania, pracownicy tej oprócz wynagrodzenia zasadniczego przysługuje miesięczna premia wypłacana za czas faktycznie przepracowany. W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego dla tej pracownicy należy uwzględnić wynagrodzenie zasadnicze wynikające z umowy o pracę za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy oraz premię w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku za  miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

WĄTPLIWOŚCI
Pracownica jednostki budżetowej w ciągu ostatnich 24 miesięcy przebywała na urlopie wychowawczym, który zakończyła 28.02.2025 r. Wynagradzana jest stałą miesięczną stawką wynagrodzenia w wysokości 5 500 zł oraz ma prawo do dodatku stażowego w wysokości 8 % wynagrodzenia zasadniczego w wysokości 440 zł (5 500 zł x 8 %). Od 1 marca 2025 r. pracownica przebywa na zwolnieniu lekarskim z prawem do wynagrodzenia chorobowego. W marcu nie przepracowała ani jednego dnia. Do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego, zgodnie z pkt 321 komentarza do ustawy zasiłkowej, przyjęto wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę w wysokości 5 500 zł. Obok wynagrodzenia chorobowego pracownica zachowała prawo do dodatku stażowego 440 zł. Skoro dodatek ten przysługuje za okres pobierania wynagrodzenia i zasiłku chorobowego oraz zasiłku opiekuńczego, to nie jest uwzględniany w podstawie wymiaru. Pracownica jest w ciąży i w kwietniu rodzi dziecko. Czy podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego należało przeliczyć i uwzględnić w niej dodatek stażowy, który za marzec był zwolniony z oskładkowania ?

ZUS w odpowiedzi udzielonej Płatnikowi z 24 lipca 2025 r. uznał, że dodatek ten powinien zostać uwzględniony w podstawie wymiaru zasiłku macierzyńskiego.
W odpowiedzi czytamy, że:
(…) zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. W podstawie wymiaru świadczeń uwzględnia się składniki wynagrodzenia, które są pomniejszane za okresy pobierania tych świadczeń. Ponadto art. 42 ust. 1 mówi iż premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia postawy wymiaru zasiłku. Nie ma przy tym znaczenia, że dodatek ten nie podlega oskładkowaniu w tej części, jak przypada na okres pobierania wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku (§ 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe). Zatem jeżeli dodatek za wysługę lat nie został faktycznie wypłacony ze względu na wypłatę zasiłku macierzyńskiego, składnik ten należy uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku (…).