Rekompensata pieniężna bez składek ZUS

W związku z ustaniem stosunku pracy

Podstawy wymiaru składek dla pracownika nie stanowią odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Powyższe wynika z § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U z 2025 r. poz 316), zwana dalej rozporządzeniem składkowym.
Pracodawca zawarł z pracownikiem pisemne porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę. Strony zgodnie ustaliły, że w związku z tym, pracownik otrzyma dodatkowe wynagrodzenie, w wysokości wynagrodzenia zasadniczego za 9 miesięcy pracy w wysokości 135 000 zł brutto. Z treści porozumienia wynika, że wypłata dodatkowego wynagrodzenia pozostaje w bezpośrednim związku z faktem rozwiązania stosunku pracy, jednak nie wynika z niej, że rozwiązanie stosunku pracy ma miejsce z przyczyn niedotyczących pracownika.
W interpretacji indywidualnej z dnia 12 maja 2025 r. DI/100000/43/297/2025 dot. uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dodatkowego wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych uznała, że z przepisu § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego, wynika, iż podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią przychody uzyskane przez pracownika w zw. z wypłatą odpraw, odszkodowań, rekompensat z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, nie wy dania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. Wyłączenie określonych należności, jako nie stanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zostało skonstruowane w sposób ogólny, bez wskazywania konkretnych przepisów prawa pracy, przyznających określone prawo do takich świadczeń. Przyjmuje się, że katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawartych w komentowanym przepisie ma charakter otwarty, a powyższe wyłączenie nie dotyczy tylko odpraw czy odszkodowań przysługujących na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, ale również wynikających z porozumień negocjowanych ze związkami zawodowymi na poziomie zakładu pracy lub indywidualnych porozumień zawieranych ze zwalnianymi pracownikami w ramach obowiązującej zasady swobody umów, która to zasada w prawie pracy oznacza dopuszczalność regulowania w umowie wszystkich innych spraw, jeśli nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. Przepis § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia znajduje zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wypłata np. odprawy, odszkodowania, rekompensaty, pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. O wyłączeniu z podstawy świadczenia z tytułu rozwiązania umowy o pracę nie decyduje również jego nazwa. Jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę takiego świadczenia winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iż tego typu świadczenia nie mogą być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach niż pozostających w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy. W celu zastosowania § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia rozwiązanie stosunku pracy nie musi następować wyłącznie z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, dodatkowe wynagrodzenie, które pracodawca wypłaca pracownikowi wynika z tytułu rozwiązania stosunku pracy, dlatego też nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

ZAPAMIĘTAJ
Aby dane zwolnienie miało zastosowanie, jedyną przesłanką wypłaty rekompensaty jest ustanie stosunku pracy.

Interpretacja z dnia 12 czerwca 2025 r. DI/100000/43/523/2025, Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Sprawa dotyczyła wypłaty dodatkowej rekompensaty w związku z ustaniem zatrudnienia. Strony, na zasadzie dobrowolności postanowiły o wypłacie na rzecz pracownika rekompensaty z tytułu ustania zatrudnienia. Jednak zgodnie z postanowieniami zawartego porozumienia, wypłata nastąpi pod warunkiem, iż pracownik zwróci protokolarnie wszelkie dokumenty, narzędzia i mienie przekazane mu przez Spółkę w związku z wykonywaną przez niego pracą, nie będzie działał na szkodę lub w jakikolwiek sposób naruszający zasady lojalności i uczciwości względem Pracodawcy, nie będzie zgłaszał żadnych roszczeń wobec Pracodawcy, nie będzie podejmował jakichkolwiek działań zmierzających lub skutkujących uchyleniem się od zawartego Porozumienia oraz w okresie zwolnienia go z obowiązku świadczenia pracy, będzie pozostawał do dyspozycji Spółki. Pracownik na chwilę składania niniejszego wniosku, wywiązuje się z obowiązków wynikających z ww. Porozumienia. Obowiązku wypłaty rekompensaty nie przewidują żadne wewnętrzne regulaminy obowiązujące w Spółce, ani zawarte przez strony umowy o pracę. Decyzja o jej wypłacie, jest wynikiem przeprowadzonych negocjacji i obopólnego porozumienia w ramach swobody umów.
ZUS uznał, że jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę świadczenia, winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iż tego typu świadczenie nie może być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach, niż pozostających w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Fakt, iż wypłata świadczenia następuje na podstawie np. porozumienia między pracodawcą a pracownikiem nie wyklucza zastosowania wyłączenia przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia. Zasadnicze znaczenie należy przypisać wskazanej przez Wnioskodawcę okoliczności, że wypłata pracownikowi rekompensaty pieniężnej z tytułu rozwiązania stosunku pracy będzie uzależniona od spełnienia określonych dodatkowych warunków, zaś jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę takiego świadczenia winno być ustanie zatrudnienia. Wprowadzone w porozumieniu z pracownikiem dodatkowe zastrzeżenie wykluczające wypłatę rekompensaty nie jest związane wyłącznie z rozwiązaniem stosunku pracy. Oznacza to, że świadczenie nie może zostać zakwalifikowane do „rekompensat” wymienionych w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia. Rekompensata pieniężna wypłacona pracownikowi z tytułu rozwiązania stosunków pracy po spełnieniu dodatkowych warunków nie będzie korzystać z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.