Za pracę w dniu wolnym z tytułu przeciętnie 5 dniowego tygodnia pracy nie zawsze przysługuje cały dzień wolny
# 24
Pytanie uczestnika
Pracownik zatrudniony w wymiarze 1/2 etatu pracuje 2-3 dni w tygodniu po 8h (poniedziałek – piątek). Ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy został wezwany do pracy w sobotę na 5h. Czy pracownikowi przysługuje dodatkowy dzień wolny od pracy za pracę w tym dniu ?
Odpowiedź
W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, obok dni ustawowo wolnych od pracy (niedziel i świąt) oraz dni wolnych z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, pojawiają się zwykłe dni rozkładowo wolne od pracy. Pracownik taki korzysta z większej liczby dni wolnych w przyjętym okresie rozliczeniowym niż gwarantowane minimum (art. 147 k.p.), odpowiadające sumie niedziel, świąt i dni wolnych w związku z planowaniem pracy w przeciętnie pięciodniowych tygodniach.
Za pracę wykonywaną w dniu wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy należy udzielić pracownikowi innego dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym (art. 1513 k.p.).
Powstają jednak wątpliwości czy w każdym przypadku dzień wolny będzie przysługiwał. Pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy niekoniecznie musi wykonywać pracę od poniedziałku do piątku. Rozkład czasu pracy to rozplanowanie godzin w poszczególnych dniach i tygodniach okresu rozliczeniowego, uwzględniający godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy w poszczególnych dniach, przerw w pracy wliczanych i niewliczane do czasu pracy ze wskazaniem dni wolnych od pracy. Rozkład czasu pracy może być sporządzony w formie pisemnej lub elektronicznej na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej 1 miesiąc. Pracodawca przekazuje pracownikowi rozkład czasu pracy co najmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został sporządzony ten rozkład (art. 129 § 3 K.p.).
Obowiązkiem pracodawcy jest ustalenie wymiaru czasu pracy przed rozpoczęciem okresu rozliczeniowego i jego „rozłożenie” na poszczególne dni tego okresu z uwzględnieniem:
- obowiązujących pracownika norm czasu pracy
- godzin rozpoczęcia i zakończenia pracy
- odpoczynków dobowego i tygodniowego
- przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy
- zakazu pracy w niedziele i święta, a gdy jest dozwolona jednej na 4 tygodnie niedzieli wolnej od pracy.
Sporządzenie rozkładu czasu pracy nie jest jednak wymagane w sytuacjach wskazanych w art. 129 § 4 K.p. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, rozkład czasu pracy nie musi przewidywać pracy w każdym dniu przy zachowaniu m.in. zasady pracy w przeciętnie 5 dniowym tygodniu, co oznacza, że pracownik może mieć zaplanowaną pracę tak, że dni wolnych będzie więcej w każdym tygodniu (np. praca w wymiarze 8 h co drugi dzień). Dzień wolny za pracę wykonywaną w dniu wolnym z tytułu przeciętnie 5 dniowego tygodnia pracy przysługuje pracownikowi jeśli rozkład czasu przewiduje pracę od poniedziałku do piątku. Nie przysługiwałby, gdy praca wykonywana jest w niektóre dni tygodnia (większa liczba dni wolnych niż ustawowa). Założeniem ustawodawcy było zachowanie zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, co będzie realizowane, gdy pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze etatu ma więcej dni wolnych niż wynika to z zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Stąd należałoby uznać brak obowiązku udzielania innego dnia wolnego za pracę w tym dniu, gdyż zachowana zostaje zasada wykonywania pracy w przeciętnie 5 dniowym tygodniu pracy. Za pracę w tym dniu pracownik rozliczone będzie miał normalne wynagrodzenie za każdą godzinę pracy w tym dniu (godziny ponadwymiarowe), chyba, że wskazana w umowie o pracę liczba godzin dla zatrudnionego w niepełnym wymiarze etatu zostanie przekroczona, skutkiem czego powstanie obowiązek wypłaty oprócz normalnego wynagrodzenia, dodatku tak jak za godziny nadliczbowe (art. 1511 § 1 k.p.).
W rozpatrywanym przypadku zdania są jednak podzielone.
Główny Inspektorat Pracy w stanowisku z 25 listopada 2024 r. w sprawie rekompensowania pracy w dni wolne od pracy zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, UNP: GIP-24-294834, GIP-GBI.0701.164.2024.3. uznał, że:
Zasady rekompensowania pracy w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy określa art. 1513 kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem pracownikowi, który ze względu na okoliczności przewidziane w art. 151 § 1 (konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, szczególne potrzeby pracodawcy) wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym. W przypadku nieudzielenia pracownikowi innego dnia wolnego przepis art. 1513 kodeksu pracy nie przewiduje wypłaty pracownikowi dodatku do wynagrodzenia w wysokości 100% wynagrodzenia – tak jak to jest w przypadku nieudzielenia pracownikowi dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę.
