Nadgodziny w systemie równoważnym

Pracę w godzinach nadliczbowych oraz formy jej rekompensaty regulują przepisy ustawy kodeks pracy art. 151 – 151⁶.
Praca w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest w razie:
1)
konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii
2)
szczególnych potrzeb pracodawcy, przy czym praca ta nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym (w układzie zbiorowym lub regulaminie pracy lub w umowie o pracę, jeżeli nie ma obowiązku tworzenia regulaminów, limit ten można zwiększyć (art. 151 § 1 i 3-4 K.p.).
Pkt 2 nie stosuje się do pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia (art. 151 § 2 K.p.).
Nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych czas odpracowania zwolnienia od pracy, udzielonego pracownikowi, na jego pisemny wniosek, w celu załatwienia spraw osobistych. Odpracowanie zwolnienia od pracy nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku dobowego i tygodniowego (art. 151 § 2¹ K.p.).
Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151 § 1 K.p.). Normy czasu pracy określone zostały w art. 129 § 1 K.p. zgodnie z którym, czas pracy nie może przekraczać 8 h na dobę i przeciętnie 40 h w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowy.
Dla niektórych grup pracowników normy czasu pracy uregulowane zostały odrębnie niż te wynikające z powyższego przepisu.
Praca w godzinach nadliczbowych rekompensowana jest w dwojaki sposób:
1)
poprzez udzielenie pracownikowi czasu wolnego lub
2)
wypłatę stosownego dodatku za nadgodziny (art. 151² K.p.).
Godziny nadliczbowe, które nie zostały skompensowane czasem wolnym, powinny być opłacone normalnym wynagrodzeniem wraz dodatkiem do wynagrodzenia w wysokości 50% lub 100%.
Wyjątek od powyższej zasady, rekompensaty pracy w godzinach nadliczbowych czasem wolnym, stanowi wykonywanej tej pracy:
a)
w dniu wskazanym jako dzień wolny wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy (art. 151³ K.p.) oraz
b)
w niedziele i święta będących dla pracownika dniami wolnymi.

Przykład
Pracownik, objęty 1 miesięcznym okresem rozliczeniowym, zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w systemie równoważnym 12 h. W sierpniu 2024 r. wymiar czasu pracy wynosi 168 h. W jednym z tygodni pracownik zobowiązany był przepracować więcej godzin niż zaplanowano na ten tydzień, co przedstawia poniższy rozkład czasu pracy.

W
dzień wolny.
W5
dzień wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy.
WN
wolna niedziela.

Kwalifikacja nadgodzin.
Poniedziałek.
2 h naruszyły normę dobową:
normalne wynagrodzenie + 50% dodatek.
Środa.
8 h naruszyły przeciętną normę w tygodniu 40 h (nadgodziny do 8 h nie naruszają normy dobowej):
normalne wynagrodzenie + 100% dodatek.
Czwartek.
2 h naruszyły przeciętną normę w tygodniu 40 h (nadgodziny do 8 h nie naruszają normy dobowej):
normalne wynagrodzenie + 100% dodatek.
Piątek.
2 pierwsze nadgodziny naruszyły normę przeciętną w tygodniu 40 h:
normalne wynagrodzenie + 100% dodatek.
4 kolejne nadgodziny naruszyły normę dobową:
normalne wynagrodzenie + 50% dodatek.