Podstawa wymiaru zasiłku w przypadku kilku absencji w miesiącu

Siła wyższa i inne usprawiedliwione nieobecności

Ustalanie podstawy wymiaru świadczeń chorobowych przysługujących pracownikowi regulują przepisy art. 36 – 47 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwana dalej ustawą zasiłkową oraz dodatkowych wyjaśnień udzielił ZUS w wydanym Komentarzu do ustawy zasiłkowej (pkt 275 – 325) data publikacji sierpień 2023 r. dostępnym na stronie www.zus.pl.
Od 26 kwietnia 2023 r. pracownik może skorzystać w ciągu roku kalendarzowego ze zwolnienia od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin (pełny wymiar etatu), z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia. Pracodawca jest obowiązany udzielić zwolnienia od pracy na wniosek zgłoszony przez pracownika najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia (art. 148¹ k.p.).

Gdy pracownik w przyjmowanym okresie, nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia chorobowego należy:
wyłączyć wynagrodzenie za miesiące:
w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go w miesiącu czasu pracy
przyjąć, po uzupełnieniu według zasad omówionych powyżej:
wynagrodzenie z miesięcy, w których ubezpieczony będący pracownikiem przepracował co najmniej połowę obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy (art. 38 ust. 1-2 ustawy zasiłkowej oraz pkt 289 komentarza do ustawy).

ZUS w stanowisku z 19 września 2024 r. na stronie www.zus.pl uznał, że:
(…) zgodnie z art. 148¹ § 1 k.p., pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia. Przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.
Jeżeli:
zamiast stałego wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę
poza stałym wynagrodzeniem wynikającym z umowy o pracę
pracownikowi przysługują zmienne składniki wynagrodzenia, należy je przyjąć po uzupełnieniu, według zasady opisanej w art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Oznacza to, że wynagrodzenie miesięczne zmienne, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc, ustala się poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni, w których zostało ono osiągnięte i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w danym miesiącu.
Jeżeli za miesiąc, za który wynagrodzenie wymaga uzupełnienia pracownik otrzymał wynagrodzenie stałe i zmienne podlegające uzupełnieniu i wynagrodzenie za siłę wyższą obliczone łącznie ze zmiennymi składnikami wynagrodzenia, należy je w całości potraktować jako wynagrodzenie zmienne. Oznacza to, że należy je uzupełnić za dni usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy. 

PRZYKŁAD
Pracownik nie wykonywał pracy w wymiarze 5 godzin z powodu korzystania ze zwolnienia tytułem działania siły wyższej oraz w 3 dniach roboczych chorował (24 h) z zachowaniem prawa do wynagrodzenia chorobowego. Wynagrodzenie ustalono w stałej miesięcznej wysokości 7 000 zł, pracownik otrzymuje zmienny składnik wynagrodzenia pomniejszany proporcjonalnie za każdy dzień niezdolności do pracy (zapis taki wynika z regulaminu wynagradzania).
Wymiar czasu pracy wyniósł 168 h i poza płacą zasadniczą pracownik uzyskał:
zmienny składnik w wysokości:
690 zł
dodatek za pracę w porze nocnej:
74,50 zł
wynagrodzenie za nadgodziny (12 h):
530,36 zł.
Wynagrodzenie zasadnicze.
Pomniejszenie tytułem działania siły wyższej:
7 000 zł : 168 h = 41,67 zł
41,67 zł x 5 h = 208,35 zł
41,67 zł x 50% = 20,84 zł
20,84 zł x 5 h = 104,20 zł.
Pomniejszenie tytułem niezdolności do pracy:
7 000 zł : 30 dni = 233,33 zł
233,33 zł x 3 dni = 699,99 zł
7 000 zł – 208,35 zł + 104,20 zł – 699,99 zł = 6 195,86 zł.
Wynagrodzenia tytułem siły wyższej rozliczane na zasadach urlopu wypoczynkowego ze składników zmiennych należnych za ten miesiąc.
690 zł + 74,50 zł + 530,36 zł = 1 294,86 zł.
Podstawę należy podzielić przez liczbę godzin faktycznie przepracowanych w miesiącu i obliczyć wynagrodzenie za 5 h zwolnienia od pracy:
[1 294,86 zł : 151 h (168 h – 5 h – 24 h + 12 h)] = 8,58 zł
8,58 zł x 5 h (liczba godzin zwolnienia) = 42,90 zł
42,90 zł x 50% = 21,45 zł.
Łącznie wynagrodzenie wyniosło:
7 512,17 zł (6 195,86 zł + 21,45 zł + 690 zł + 74,50 zł + 530,36 zł).

W świetle stanowiska ZUS.
Jeżeli w miesiącu, w którym występuje zwolnienie z powodu działania siły wyższej występuje również nieobecność spowodowana chorobą, wynagrodzenie należy najpierw uzupełnić o 50% siły wyższej, a następnie na ogólnych zasadach o dni nieobecności spowodowane pobieraniem zasiłku.

W pierwszej kolejności uzupełniamy wynagrodzenia o siłę wyższą:
6 195,86 zł zasadnicze + 21,45 zł zmienne siła wyższa = 6 217,31 zł
6 217,31 zł : 139 h (ze 144 h wyłączając chorobowe przepracował 139 h) = 44,73 zł
44,73 zł x 5 h = 223,65 zł
223,65 zł x 50% = 111,83 zł
6 195,86 zł + 21,45 zł + 111,83 zł = 6 329,14
Uzupełnienie zmiennego składnika pomniejszonego proporcjonalnie.
Zgodnie z pkt 289 komentarza do ustawy zasiłkowej w przypadku, gdy wynagrodzenie pracownika składa się ze składników stałych i zmiennych, zmniejszanych proporcjonalnie do okresu nieobecności w pracy, a w miesiącu, który wymaga uzupełnienia, pracownik otrzymał także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, wówczas całość wynagrodzenia, w tym także składniki stałe, należy przy uzupełnianiu potraktować jako składniki zmienne.
6 239,14 zł + 690 zł = 6 929,14 zł
6 929,14 zł : 18 dni x 21 dni = 8 084 zł.
Podstawa wymiaru świadczenia chorobowego:
8 084 zł + 74,50 zł dodatek nocny + 530,36 zł nadgodziny = 8 688,86 zł.
[8 688,86 zł – (8 688,86 zł x 13,71%) = 8 688,86 zł – 1 191,24 zł = 7 497,62 zł.