Dokonywanie potrąceń z umów cywilnoprawnych
Egzekucję z umów zlecenia prowadzi się w trybie art. 895 i kolejnych ustawy Kodeks postępowania cywilnego zwana dalej ustawą k.p.c. jako egzekucję z innych wierzytelności (por. wyrok SA w Warszawie z 29 sierpnia 2014 r. sygn. akt VI ACa 1650/13). Zasadą jest przekazywanie całości zajętej kwoty m.in. komornikowi. Zasada ta nie obowiązuje jednak w okolicznościach wskazanych w art. 833 § 21 ustawy k.p.c. Przepis ten pozwala wynagrodzeniu z umowy zlecenia korzystać odpowiednio z ochrony przewidzianej w zakresie granic potrącenia i kwoty wolnej dla wynagrodzenia za pracę ze stosunku pracy.
Wymaga przy tym, żeby:
1)
było ono świadczeniem powtarzającym się, a także zapewniało utrzymanie albo
2)
stanowiło jedyne źródło dochodu zleceniobiorcy (dłużnika będącego osobą fizyczną).
Kluczowe jest jednak ustalenie czy celem tych świadczeń jest zapewnienie dłużnikowi utrzymania. Jeżeli np. zlecenie ma charakter stały, a jego zakres jest zbliżony do umowy o pracę, przepis art. 833 § 21 K.p.c. znajdzie zastosowanie. Podobnie będzie w przypadku, gdy zleceniobiorca nie będzie pobierał innych świadczeń poza wynagrodzeniem ze zlecenia. Natomiast gdy dłużnik ma inne źródło utrzymania, np. umowę o pracę, a zlecenie ma jedynie charakter dodatkowy i nie zapewnia dłużnikowi utrzymania, zgodnie z przywołanym przepisem wynagrodzenie nie podlega ochronie. Takie ukształtowanie ochrony wynagrodzenia zleceniobiorcy powoduje dość częste wątpliwości zleceniodawców, co do możliwości stosowania przepisów o ograniczeniu w zakresie dopuszczalnych potrąceń. Podobnej analizy należy dokonać również w przypadku zajęcia wynagrodzenia z tytułu umowy o dzieło.
Gdy tytuł wykonawczy zawiera informację o ograniczeniu egzekucji w trybie art. 833 § 21 K.p.c., dokonując potrącenia z wynagrodzenia zleceniobiorcy, zleceniodawca jest zobligowany odpowiednio przestrzegać granic określonych w art. 87 K.p. czyli maksymalnych kwot potrącenia, które wynoszą:
3/5 należnego wynagrodzenia
przy egzekucji na pokrycie świadczeń alimentacyjnych i przy ich zbiegu z innymi należnościami
1/2 wynagrodzenia
przy egzekucji innych należności niż alimenty.
Kwoty wolnej od potrąceń
o której mowa w art. 871 K.p. odpowiadającej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, po odliczeniach składkowo-podatkowych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego (PPK), jeżeli pracownik (zleceniobiorca) nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, kwota wolna nie ma zastosowania przy egzekucji alimentów.
Należy przyjąć, że skoro kwoty wolne, w przypadku wynagrodzeń za pracę, ulegają proporcjonalnemu pomniejszeniu do wymiaru etatu (art. 871 § 2 K.p.) oraz kwoty wolne przy wypłacie zasiłków z ubezpieczenia społecznego i wypadkowego również ulegają proporcjonalnemu pomniejszeniu do dni za które zasiłek został wypłacony również kwota wolna dla umów zlecenia powinna być pomniejszona do liczby godzin wykonanego zlecenia.
Ministerstwo Sprawiedliwości wyjaśniło, że
(…)
jeżeli w danym miesiącu zleceniobiorca przepracował 100 godzin, w drodze analogii należałoby przyjąć, iż kwoty wolne ulegają obniżeniu jak przy zatrudnieniu na część etatu – zgodnie z art. 871 § 2 K.p. (…) Interpretacja przedstawionego przykładu nie może być zatem jednakowa i wymaga odniesienia do konkretnego miesiąca.
(…) w celu obliczenia kwoty wolnej należy od przychodu brutto (minimalnego wynagrodzenia w wysokości odpowiedniej do ilości godzin) odjąć m.in. zaliczkę na podatek, ale obliczoną w sposób określony w przepisach ustawy PIT dla opodatkowania dochodów z umów cywilnoprawnych, tj. z uwzględnieniem 20% kosztów uzyskania przychodów (art. 22 ust. 9 pkt 4 ustawy PIT) i bez potrącania 1/12 kwoty zmniejszającej podatek. (…).
Przykład
Zleceniobiorca (wiek 27 lat) wynagradzany stawką godzinową 29 zł/h posiada zajęcie wierzytelności na podstawie tytułu wykonawczego przekazanego przez komornika na świadczenia inne niż alimentacyjne. Ze względu na to, że ma ono charakter wynagrodzenia stanowiącego jedyne źródło utrzymania zleceniobiorcy należy zastosować do niego ograniczenia wynikające z przepisów Kodeksu pracy w tym kwoty wolnej.
W kwietniu 2024 r.
zlecenie wykonywane było przez 150 h za co zleceniobiorca uzyskał wynagrodzenie w wysokości 4 350 zł (29 zł x 150 h). Z zawartej umowy, zleceniobiorca podlega ubezpieczeniom E-R-Z-W oraz stosuje się 20% koszty uzyskania przychodu.
Ustalenie wysokości potrącenia.
Składka emerytalna
4 350 zł x 9,76% = 424,56 zł
składka rentowa
4 350 zł x 1,5% = 65,25 zł.
Razem składki
489,81 zł.
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne
4 350 zł – 489,81 zł = 3 860,19 zł.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne
3 860,19 zł x 9%
347,42 zł
Koszty uzyskania przychodu
3 860,19 zł x 20% = 772,04 zł.
Podstawa do opodatkowania
4 350 zł – 772,04 zł – 489,81 zł = 3 088 zł.
Zaliczka na podatek
3 088 zł x 12% = 370,56 zł.
Zaliczka do US
371 zł.
Do wypłaty
3 141,77 zł (4 350 zł – 489,81 zł – 347,42 zł – 371 zł).
Ustalenie kwoty wolnej od potrąceń.
Wymiar czasu pracy w kwietniu 2024 r. 168 h.
Godziny wykonanego zlecenia 150 h.
Proporcja 150 h/168 h.
Kwota wolna
4 242 zł x (150/168) = 3 787,50 zł.
Składka emerytalna
3 787,50 zł x 9,76% = 369,66 zł
składka rentowa
3 787,50 zł x 1,5% = 56,81 zł.
Razem składki
426,47 zł.
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne
3 787,50 zł – 426,47 zł = 3 361,03 zł.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne
3 361,03 zł x 9%
302,49 zł.
Koszty uzyskania przychodu
3 361,03 zł x 20% = 672,21 zł.
Podstawa do opodatkowania
3 787,50 zł – 672,21 zł – 426,47 zł = 2 689 zł.
Zaliczka na podatek
2 689 zł x 12% = 322,68 zł.
Zaliczka do US
323 zł.
Kwota wolna po potrąceniach podatkowo – składkowych
2 735,54 zł (3 787,50 zł – 426,47 zł – 302,49 zł – 323 zł).
Ustalenie wysokości potrącenia
3 141,77 zł x ½ = 1 570,89 zł < 2 188,83 zł.
Potrącenie należy ograniczyć do wysokości
3 141,77 zł – 2 735,54 zł = 406,23 zł.
Jeżek Przemysław
Szkolenia
