Zbieg tytułów do ubezpieczeń i choroba zleceniobiorcy

Zasady podlegania ubezpieczeniom przy zbiegu dwóch umów zlecenia

W przypadku zawarcia kilku umów zlecenia lub innych umów o świadczenie usług do których zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, co do zasady każda umowa jest odrębnym tytułem do ubezpieczeń emerytalnego i rentowego oraz ubezpieczenia wypadkowego. Obowiązkowa jest również składka na ubezpieczenie zdrowotne.
Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy, jest przychód w rozumieniu przepisów ustawy o PDOF, który stanowi podstawę wymiaru składek a więc kwota faktycznie wypłaconego bądź postawionego do dyspozycji zleceniobiorcy przychodu.
Gdy zleceniobiorca ma zawartych kilka umów zlecenia (w tym samym bądź innym podmiocie) to w celu rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń społecznych dokonuje się ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek odrębnie dla każdego miesiąca kalendarzowego. Kwota minimalnego wynagrodzenia nie jest kwotą graniczną podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Ustalenia łącznej podstawy dokonuje się jedynie w celu rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń społecznych w razie zbiegu określonych tytułów do ubezpieczeń.
W przypadku zawarcia np. dwóch umów zlecenia z których odrębnie podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie wynosi kwoty minimalnego wynagrodzenia, płatnik zobowiązany będzie zgłosić daną osobę do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i od pełnej kwoty wynagrodzenia potrącić składki na odpowiednie ubezpieczenia.
W celu rozstrzygnięcia z której umowy osoba będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, ustalenie łącznej podstawy wymiaru składek dokonuje się według kolejności ich powstania (art. 9 ust. 2 ustawy o sus ).

Niezdolność do pracy a ustalenie obowiązku ubezpieczeń

Gdy osoba wykonująca czynności na podstawie zawartej umowy agencyjnej, umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia stanie się niezdolna do pracy co będzie skutkować uzyskaniem niższego przychodu lub nieuzyskaniem go, przy sumowaniu podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należy uwzględnić kwotę określoną w umowie zlecenia w przypadku zleceniobiorców, dla których odpłatność w umowie została określona miesięcznie kwotowo. Przy czym niezdolność do pracy musi być związana z pobieraniem z tego tytułu z zasiłku z ubezpieczenia społecznego.

Ważne
Z przepisów nie wynika obowiązek obniżania wynagrodzenia zleceniobiorcy w przypadku niezdolności do wykonywania czynności w ramach tej umowy. Zleceniobiorca mimo niezdolności do pracy może wykonać w pełni zleconą mu pracę.

PRZYKŁAD
Osoba (wiek 39 lat) zawarte ma dwie umowy zlecenia w dwóch różnych podmiotach. Jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy wskazano:
Podmiot A
od 1 grudnia 2024 r. do 31 maja 2025 r.
Wysokość miesięcznego wynagrodzenia ustalono w wysokości: 5 500 zł płatne w ostatnim dniu miesiąca kalendarzowego. Osoba wniosła o objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od 1 grudnia 2024 r.
Podmiot B
od 1 stycznia do 30 kwietnia 2025 r.
Wynagrodzenie za wykonaną pracę zostanie wypłacone po zakończeniu zlecenia 15 maja 2025 r. w wysokości: 5 000 zł.
Zgłoszenie do ubezpieczeń.
Pierwsza umowa.
Z dniem 1 grudnia 2024 r. należało zgłosić osobę do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: E-R-W i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Druga umowa.
Zbieg tytułów do ubezpieczeń nastąpił 1 stycznia 2025 r. Z pierwszej zawartej umowy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosi co najmniej tyle ile obowiązujące minimalne wynagrodzenie za pracę (4 666 zł). Zleceniodawca od 1 stycznia zgłosił osobę do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.

Niezdolność do pracy z prawem do zasiłku chorobowego.
Zleceniobiorca w styczniu był niezdolny do wykonywania zlecenia w związku z chorobą. Od pierwszego dnia niezdolności ma prawo do zasiłku z ubezpieczenia chorobowego (brak okresu wyczekiwania). Pomimo niezdolności do pracy (11 dni) zlecenie zostało wykonane. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu umowy zawartej w podmiocie A wyniosła 5 500 zł. W umowie zlecenia określono stałą odpłatność kwotową, wynoszącą co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę i tylko ta umowa będzie rodzić obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w styczniu 2025 r. W dalszym ciągu w podmiocie B osoba podlegać będzie tylko obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Niezdolność do pracy bez prawa do zasiłku chorobowego
W podmiocie A w miesiącu styczniu obniżono wynagrodzenie z umowy zlecenia do wysokości 2 000 zł. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu tej umowy wyniosła 2 000 zł (poniżej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę) i zleceniobiorca nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Osoba ta miała obowiązek poinformować o tym podmiot B.
W tej sytuacji podmiot B miał obowiązek:
1.
z dniem 1 stycznia 2025 r. wyrejestrować osobę z ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA z kodem tytułu ubezpieczenia: 04 11 XX, kodem przyczyny wyrejestrowania: 600
2.
z tym samym dniem zgłosić osobę na druku ZUS ZUA do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: E-R-W oraz do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z kodem tytułu ubezpieczenia: 04 11 XX.
W lutym 2025 r. w podmiocie A przychód wyniósł co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę tj. kwotę
5 500 zł.
Podmiot B miał obowiązek:
1.
z dniem 1 lutego 2025 r. wyrejestrować osobę z ubezpieczeń
2.
z tym samym dniem zgłosić ją do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.
W obu podmiotach, z dniem zakończenia umów zlecenia, należało dokonać wyrejestrowania
z ubezpieczeń odpowiednio z dniem 1 czerwca 2025 r. (podmiot A) i 1 maja 2025 r. (podmiot B).

Przeliczenie wynagrodzenia:
Od 1 do 31 stycznia 2025 r. w podmiocie B osoba podlegała ubezpieczeniom społecznym. Zleceniodawca miał obowiązek przeliczyć wypłacone wynagrodzenie w celu ustalenia prawidłowej podstawy wymiaru składek.
Potrącone składki z wynagrodzenia zleceniobiorcy należało rozliczyć w imiennym raporcie ZUS RCA za miesiąc 05.2025 r.
W zestawieniu należnych składek na ubezpieczenia społeczne blok III.B.
kod tytułu ubezpieczenia: 30 00 XX
podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: E-R-W: 1 291,67 zł
5 000 zł : 120 dni x 31 dni
składki E-R: 145,45 zł
W zestawieniu należnych składek na ubezpieczenie zdrowotne blok III.C.
należało wykazać:
podstawa wymiaru składki: 4 854,55 zł.

Ważne
Powyższe zasady nie mają zastosowania w przypadku osób, dla których odpłatność w umowie została określona w kwotowej stawce godzinowej, akordowej lub prowizyjnej.

W odniesieniu do miesiąca, w którym wystąpiła niezdolność do pracy skutkująca uzyskaniem niższego przychodu lub nieuzyskaniem go, przy sumowaniu podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należy uwzględnić je również w przypadku:
1.
osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolnicza działalność:
wysokość najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe obowiązująca te osoby tj.: 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego
2.
osób współpracujących ze zleceniobiorcami:
kwota minimalnego wynagrodzenia
3.
osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą:
kwota 30% minimalnego wynagrodzenia.