BLOG, Wynagrodzenia

Badania lekarskie a wysokość wynagrodzenia

Uwzględnianie w podstawie zmiennych składników należnych w miesiącu wykonywania badań

Przepisy ustawy kodeks pracy oraz przepisy odrębne, przewidują wiele sytuacji, w których pomimo nieprzepracowania przez pracownika wszystkich godzin bądź dni, zachowuje on prawo do wynagrodzenia. W przeciwieństwie m.in. do wysokości wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, które ustalane jest na podstawie rozporządzenia z 97 roku, pozostałe zwolnienia od wykonywania pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia nie zostały uregulowane wprost w przepisach. Gdy przepis gwarantuje pracownikowi zachowanie prawa do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy i nie wskazuje wprost jak wynagrodzenia to należy ustalić, odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29.05.1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, zwane dalej rozporządzeniem o wynagradzaniu. Przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym, że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy (§ 5 ust. 1 rozporządzenia o wynagradzaniu). Przepis ten stosować należy w celu ustalenia wysokości wynagrodzenia w okresie m.in. wykonywania badań wstępnych, okresowych i kontrolnych.
Art. 229 § 3 ustawy Kodeks pracy – okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami lekarskimi pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych. Pracownicy, którzy wykonują badania przez 2-3 dni są stratni na wynagrodzeniu, gdyż w dniach w których wykonują badania mogliby mieć również zlecaną pracę w nadgodzinach jak i również otrzymaliby wyższe wynagrodzenie prowizyjne.
Badania lekarskie pracownicy w ciąży.
Pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia (art. 185 § 2 k.p.).

PIP w udzielonej odpowiedzi z 19 sierpnia 2021 r. znak sprawy: KT-OOGPR-01.450.116.2021.2 dla HR Kadry i Płace – Jeżek Przemysław, PIP uznała, że:
(…) zgodnie z art. 229 § 3. Kodeksu pracy okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych. Przepisem wykonawczym odnoszącym się do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odpraw, odszkodowań, dodatków wyrównawczych i innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy. Wątpliwości interpretacyjne może natomiast budzić fakt, że w § 2. ww. rozporządzenia w zawartym w nim katalogu stanów faktycznych, do których ma zastosowanie ww. rozporządzenie nie zawarto wprost odniesienia do kwestii badań lekarskich. Natomiast § 5 ww. rozporządzenia określa, że przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia (a takim czasem jest niewątpliwie czas przeprowadzania badań lekarskich), stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop (wypoczynkowy), z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej należy obliczać z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy. W konsekwencji, zasadne jest zastosowanie przepisów ww. rozporządzenia do kwestii wynagrodzenia przysługującego za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzaniem badań lekarskich. Biorąc pod uwagę, że ww. przepis wykonawczy został wydany przez resort pracy, zalecam ponadto – niezależnie od tej odpowiedzi – wystąpić o wyjaśnienia do przedstawionego w zapytaniu przykładu do Ministerstwa Rozwoju, Pracy
i Technologii jako organu, w którego kompetencji leżało wydanie ww. przepisu.

Ministerstwo Pracy potwierdziło stosowanie ww. przepisów rozporządzenia.

Przykład
Pracownik nie wykonywał pracy 2 i 3 września 2024 r. (16 h) w związku z wykonywaniem badań okresowych. Oprócz wynagrodzenia zasadniczego przysługującej w stałej miesięcznej wysokości 4 950 zł, pracownik otrzymuje zmienną premię regulaminową uzależnioną od nieobecności w pracy. We wrześniu 2024 r. wymiar czasu pracy wyniósł 168 h i poza płacą zasadniczą pracownik uzyskał:
premię regulaminową:
825 zł
dodatek za pracę w porze nocnej:
76,80 zł
wynagrodzenie za nadgodziny (15h):
662,85 zł.
W związku z wykonywaniem badań okresowych, należy obliczyć uzupełniające wynagrodzenie za 2 dni niewykonywania pracy (16 h) wynikające ze zmiennych składników wynagrodzenia należnych za wrzesień 2024 r. W tym celu należy zsumować zmienne składniki za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc przysługujące za wrzesień:
825 zł + 76,80 zł + 662,85 zł = 1 564,65 zł.
Tak ustaloną podstawę należy podzielić przez liczbę godzin faktycznie przepracowanych przez pracownika we wrześniu i obliczyć wynagrodzenie za 2 dni (16 h) zwolnienia od pracy:
[1 564,65 zł : 167 h (168 h – 16 h + 15 h)] = 9,37 zł
9,37 zł x 16 h (liczba godz. niewykonywania pracy) = 149,92 zł
(uzupełniające wynagrodzenie za 2 dni nieprzepracowane).
Łącznie wynagrodzenie za wrzesień 2024 r. wyniosło:
6 664,57 zł (4 950 zł + 825 zł + 76,80 zł + 662,85 zł + 149,92 zł).